Оқушыларға - Жамбыл облысы Тараз қаласы білім бөлімінің "Мағжан Жұмабаев атындағы № 21 орта мектеп" коммуналдық мемлекеттік мекемесі https://21-taraz.mektebi.kz/ ru Оқушыларға - Жамбыл облысы Тараз қаласы білім бөлімінің "Мағжан Жұмабаев атындағы № 21 орта мектеп" коммуналдық мемлекеттік мекемесі DataLife Engine "Жасөспірімдер арасында буллинг пен кибербуллинг" 8-9 сыныптар арасында https://21-taraz.mektebi.kz/meroprijatija-prazdniki/743-zhassprmder-arasynda-bulling-pen-kiberbulling-8-9-synyptar-arasynda.html https://21-taraz.mektebi.kz/meroprijatija-prazdniki/743-zhassprmder-arasynda-bulling-pen-kiberbulling-8-9-synyptar-arasynda.html


]]>



]]>
admin Tue, 04 Feb 2025 20:55:48 +0600
Қараша айының 10 күні 11 сынып оқушылары UStady тестін тапсырды. Жалпы мектеп бойынша қатысқан оқушы саны:67, орта бал 60,3 балл төңірегінде көрсетіп отырды,алдыңғы тест нәтижесімен салыстырғанда өсу динамикасы 6,3 балды көрсетті. https://21-taraz.mektebi.kz/meroprijatija-prazdniki/347-arasha-ajyny-10-kn-11-synyp-oushylary-ustady-testn-tapsyryrdy-zhalpy-mektep-bojynsha-atysan-oushy-sany67-orta-bal-603-ball-tregnde-krsetp-otyrdyaldyy-test-ntizhesmen-salystyranda-su-dinamika.html https://21-taraz.mektebi.kz/meroprijatija-prazdniki/347-arasha-ajyny-10-kn-11-synyp-oushylary-ustady-testn-tapsyryrdy-zhalpy-mektep-bojynsha-atysan-oushy-sany67-orta-bal-603-ball-tregnde-krsetp-otyrdyaldyy-test-ntizhesmen-salystyranda-su-dinamika.html




]]>





]]>
admin Wed, 10 Nov 2021 09:10:33 +0600
Сабақ кестесі https://21-taraz.mektebi.kz/oushylara/saba-kestes/99-oushylara.html https://21-taraz.mektebi.kz/oushylara/saba-kestes/99-oushylara.html


]]>



]]>
admin Mon, 29 Apr 2019 08:31:55 +0600
ҰБТ https://21-taraz.mektebi.kz/oushylara/bt/49-2018-2019.html https://21-taraz.mektebi.kz/oushylara/bt/49-2018-2019.html
2017-2018 оқу жылында М.Жұмабаев атындағы №21 орта мектеп бітіруші түлектер саны 24 оқушы.
11 «А» - 13 оқушы; Жаратылыстану – математикалық бағыт, Биология – математикалық бағдар;
11 «Ә» - 11 оқушы; Қоғамдық – гуматиралық бағыт, Тарихи - филологиялық бағдар;
Таңдау пәндер:
Математика-Физика – 10 оқушы;
Биология-Химия – 4 оқушы;
Ағылшын – Тарих – 4 оқушы;
География – Ағылшын тілі – 1 оқушы;
География – математика – 1 оқушы;
Биология – география – 1 оқушы;
Тарих – Қазақ әдебиеті – 1 оқушы;
Тарих – Адам.Қоғам.Құқық – 1 оқушы;

І жарты жылдық бойынша – 7 тестік жұмысы алынды.
ІІ жарты жылдық бойынша – 6 тестік жұмысы алынды.
Жалпы 11 сыныптардан 13 тестік жұмыс алынды.
Ұлттық Бірыңғай Тестілеуді гранттық бағытта 20 оқушы тапсырды

Ақылы негізде 4 оқушы тапсырды. (Нұрлыбекқызы Қымбат, Календеров Досым, Искендирова Асия, Аманова Айдын)
2017-18 оқу жылындағы 11 сынып оқушыларының ҰБТ тест қорытындысы.
Тест: 22.06.2018

№ Ф.И.О. Сынып Оқу сауаттылығы Математикалық сауаттылық Қазақстан тарихы І бейінді пән балл ІІ бейінді пән балл Жалпы балл
1. 1 Алиев Ертуған 11 "А" 7 13 11 физика 21 математика 19 71
2. 3 Жақашева Әйгерім 11 "А" 17 10 10 география 11 математика 12 60
3. 4 Жетібаева Әсем 11 "А" 14 5 10 биология 15 география 18 62
4. 5 Жұмағұлова Құралай 11 "А" 15 20 18 математика 36 география 28 117
5. 7 Қарабаева Айда 11 "А" 18 15 19 биология 29 химия 32 113
6. 8 Қылышова Ақнұр 11 "А" 14 11 12 физика 15 математика 9 61
7. 10 Омаров Айдын 11 "А" 15 17 14 физика 32 математика 31 109
8. 11 Оразалиева Арай 11 "А" 17 13 13 физика 31 математика 18 92
9. 12 Сақтағанова Ақжайлы 11 "А" 18 20 15 Қазақ тілі 37 Қазақ әдебиеті 28 118
10. 13 Успанбаева Әнель 11 "А" 12 13 20 дүн.тарих 28 АҚҚ 19 92
11. 14 Абдуллаева Әсемай 11 "Ә" 16 18 16 ағылшын тілі 26 дүн.тарих 22 98
12. 15 Абишова Назерке 11 "Ә" 18 8 14 биология 18 химия 19 77
13. 16 Алиева Қарашаш 11 "Ә" 12 15 11 физика 20 математика 25 83
14. 17 Дүйсебаева Диана 11 "Ә" 14 10 12 биология 23 химия 19 78
15. 19 Қанатбеков Жасұлан 11 "Ә" 18 15 16 физика 26 математика 33 108
16. 20 Көпбергенов Ернұр 11 "Ә" 14 10 14 физика 14 математика 22 74
17. 21 Марқабаева Динара 11 "Ә" 18 19 18 физика 31 математика 20 100
18. 22 Моманова Айгерім 11 "Ә" 18 9 7 математика 15 физика 27 76
19. 23 Романова Еркежан 11 "Ә" 18 14 13 ағылшын тілі 21 дүн.тарих 29 95
20. 24 Сапаров Нұржігіт 11 "Ә" 17 16 17 биология 19 химия 23 92
Барлығы 15,5 13,55 13,7 88,8

Оқу сауаттылығы -15,5
Математикалық сауаттылық -13,55
Қазақстан тарихы -13,7
Физика – 24,11
Математика – 21,81
Ағылшын тілі – 23,5
Дүние жүзі тарихы – 26,33
Биология – 20,8
Химия – 23,25
География – 19
Қазақ тілі – 37
Әдебиет – 28
АҚҚ - 19
ҰБТ-ге 20 оқушы қатысып, орташа балл-88,8 пайызды құрады.
Ұлттық Бірыңғай Тестілеуден білім грантын 12 оқушы иеленді.Олар Алиев Ертуған, Жұмағұлова Құралай, Қарабаева Айда, Омаров Айдын, Оразалиева Арай,Сақтағанова Ақжайлы, Алиева Қарашаш, Қанатбек Жасұлан, Көпбергенов Ернұр, Марқабаева Динара, Моманова Әйгерім, Сапаров Нұржігіт.
Қорыта келе барлық оқушылар оқуға орналасты.Оқуға түспей назардан қалған оқушы жоқ.



Анықтаманы жазған директордың оқу әдістемелік ісі жөніндегі орынбасары Қ.Б.Батыршаева

]]>

2017-2018 оқу жылында М.Жұмабаев атындағы №21 орта мектеп бітіруші түлектер саны 24 оқушы.
11 «А» - 13 оқушы; Жаратылыстану – математикалық бағыт, Биология – математикалық бағдар;
11 «Ә» - 11 оқушы; Қоғамдық – гуматиралық бағыт, Тарихи - филологиялық бағдар;
Таңдау пәндер:
Математика-Физика – 10 оқушы;
Биология-Химия – 4 оқушы;
Ағылшын – Тарих – 4 оқушы;
География – Ағылшын тілі – 1 оқушы;
География – математика – 1 оқушы;
Биология – география – 1 оқушы;
Тарих – Қазақ әдебиеті – 1 оқушы;
Тарих – Адам.Қоғам.Құқық – 1 оқушы;

І жарты жылдық бойынша – 7 тестік жұмысы алынды.
ІІ жарты жылдық бойынша – 6 тестік жұмысы алынды.
Жалпы 11 сыныптардан 13 тестік жұмыс алынды.
Ұлттық Бірыңғай Тестілеуді гранттық бағытта 20 оқушы тапсырды

Ақылы негізде 4 оқушы тапсырды. (Нұрлыбекқызы Қымбат, Календеров Досым, Искендирова Асия, Аманова Айдын)
2017-18 оқу жылындағы 11 сынып оқушыларының ҰБТ тест қорытындысы.
Тест: 22.06.2018

№ Ф.И.О. Сынып Оқу сауаттылығы Математикалық сауаттылық Қазақстан тарихы І бейінді пән балл ІІ бейінді пән балл Жалпы балл
1. 1 Алиев Ертуған 11 "А" 7 13 11 физика 21 математика 19 71
2. 3 Жақашева Әйгерім 11 "А" 17 10 10 география 11 математика 12 60
3. 4 Жетібаева Әсем 11 "А" 14 5 10 биология 15 география 18 62
4. 5 Жұмағұлова Құралай 11 "А" 15 20 18 математика 36 география 28 117
5. 7 Қарабаева Айда 11 "А" 18 15 19 биология 29 химия 32 113
6. 8 Қылышова Ақнұр 11 "А" 14 11 12 физика 15 математика 9 61
7. 10 Омаров Айдын 11 "А" 15 17 14 физика 32 математика 31 109
8. 11 Оразалиева Арай 11 "А" 17 13 13 физика 31 математика 18 92
9. 12 Сақтағанова Ақжайлы 11 "А" 18 20 15 Қазақ тілі 37 Қазақ әдебиеті 28 118
10. 13 Успанбаева Әнель 11 "А" 12 13 20 дүн.тарих 28 АҚҚ 19 92
11. 14 Абдуллаева Әсемай 11 "Ә" 16 18 16 ағылшын тілі 26 дүн.тарих 22 98
12. 15 Абишова Назерке 11 "Ә" 18 8 14 биология 18 химия 19 77
13. 16 Алиева Қарашаш 11 "Ә" 12 15 11 физика 20 математика 25 83
14. 17 Дүйсебаева Диана 11 "Ә" 14 10 12 биология 23 химия 19 78
15. 19 Қанатбеков Жасұлан 11 "Ә" 18 15 16 физика 26 математика 33 108
16. 20 Көпбергенов Ернұр 11 "Ә" 14 10 14 физика 14 математика 22 74
17. 21 Марқабаева Динара 11 "Ә" 18 19 18 физика 31 математика 20 100
18. 22 Моманова Айгерім 11 "Ә" 18 9 7 математика 15 физика 27 76
19. 23 Романова Еркежан 11 "Ә" 18 14 13 ағылшын тілі 21 дүн.тарих 29 95
20. 24 Сапаров Нұржігіт 11 "Ә" 17 16 17 биология 19 химия 23 92
Барлығы 15,5 13,55 13,7 88,8

Оқу сауаттылығы -15,5
Математикалық сауаттылық -13,55
Қазақстан тарихы -13,7
Физика – 24,11
Математика – 21,81
Ағылшын тілі – 23,5
Дүние жүзі тарихы – 26,33
Биология – 20,8
Химия – 23,25
География – 19
Қазақ тілі – 37
Әдебиет – 28
АҚҚ - 19
ҰБТ-ге 20 оқушы қатысып, орташа балл-88,8 пайызды құрады.
Ұлттық Бірыңғай Тестілеуден білім грантын 12 оқушы иеленді.Олар Алиев Ертуған, Жұмағұлова Құралай, Қарабаева Айда, Омаров Айдын, Оразалиева Арай,Сақтағанова Ақжайлы, Алиева Қарашаш, Қанатбек Жасұлан, Көпбергенов Ернұр, Марқабаева Динара, Моманова Әйгерім, Сапаров Нұржігіт.
Қорыта келе барлық оқушылар оқуға орналасты.Оқуға түспей назардан қалған оқушы жоқ.



Анықтаманы жазған директордың оқу әдістемелік ісі жөніндегі орынбасары Қ.Б.Батыршаева

]]>
admin Mon, 04 Mar 2019 17:13:58 +0600
Сабақ кестесі https://21-taraz.mektebi.kz/oushylara/15-saba-kestes.html https://21-taraz.mektebi.kz/oushylara/15-saba-kestes.html ]]> ]]> admin Wed, 24 May 2017 05:52:18 +0600 ҰБТ Туралы https://21-taraz.mektebi.kz/oushylara/saba-kestes/13-bt-turaly.html https://21-taraz.mektebi.kz/oushylara/saba-kestes/13-bt-turaly.html 2013-2014 оқу  жылы  І жартысындағы  ҰБТ-ға дайындық жұмыстарының сараптамасы

       2013-2014 оқу жылында М. Жұмабаев атындағы №21 орта  мектепті  бітірушілердің саны қазақ сыныбында-35, орыс сыныбында-10. Мектеп бітірушілерден 23-і ата-ана келісімімен және өз өтініштері бойынша тестке қатыспайды. Қалған 22 бала тестілеуге қатысып, қыркүйек, қазан, қараша, желтоқсан айларында жеті рет сынақтан өтті. Бұл мектеп бітірушілердің 48,8 пайызын құрайды. Әр айда екі рет тест сынағы өткізіледі. Әр сынақтан кейін оқушылар және пән мұғалімдерімен бірге штаб отырысы өтеді. Штаб отырысының шешімімен дайындығы төмен оқушылардың ата-аналары штабқа шақырылып, себептері анықталады. Математика өте қиын пәндер қатарына жатады. Оқушылардың математикадан есеп шығару мүмкіндігін білу мақсатында 14.12.2013 жылы ата-аналармен бірлікте есеп шығару жолымен білім сынағы өткізілді.

http://tarsh21.ucoz.ru/foto/5YBT5.jpg]]>
2013-2014 оқу  жылы  І жартысындағы  ҰБТ-ға дайындық жұмыстарының сараптамасы

       2013-2014 оқу жылында М. Жұмабаев атындағы №21 орта  мектепті  бітірушілердің саны қазақ сыныбында-35, орыс сыныбында-10. Мектеп бітірушілерден 23-і ата-ана келісімімен және өз өтініштері бойынша тестке қатыспайды. Қалған 22 бала тестілеуге қатысып, қыркүйек, қазан, қараша, желтоқсан айларында жеті рет сынақтан өтті. Бұл мектеп бітірушілердің 48,8 пайызын құрайды. Әр айда екі рет тест сынағы өткізіледі. Әр сынақтан кейін оқушылар және пән мұғалімдерімен бірге штаб отырысы өтеді. Штаб отырысының шешімімен дайындығы төмен оқушылардың ата-аналары штабқа шақырылып, себептері анықталады. Математика өте қиын пәндер қатарына жатады. Оқушылардың математикадан есеп шығару мүмкіндігін білу мақсатында 14.12.2013 жылы ата-аналармен бірлікте есеп шығару жолымен білім сынағы өткізілді.

http://tarsh21.ucoz.ru/foto/5YBT5.jpg]]>
admin Tue, 23 May 2017 00:55:45 +0600
Әдістемелік кеңес https://21-taraz.mektebi.kz/oushylara/oushylar-zhetstkter/9-dstemelk-kees.html https://21-taraz.mektebi.kz/oushylara/oushylar-zhetstkter/9-dstemelk-kees.html

р/с

Пән бірлестігінің  аты

Бірлестік жетекшісінің аты-жөні

1

Бастауыш сыныптар

Алімбаева Бақыт

2

 «Ата мұра»

қазақ тілі, қазақ әдебиет пән бірлестіктері.

 

Аденова Жанар Тұрғыновна

 

3

«Исследователи»

методического объединения русского языка  и  литературы.

 

Джолманова Сағынай Ескермесовна

 

4

«Лингвистика»

 ағылшын пән бірлестіктері

Сманова Рымжан Касенбековна

 

5

«Эвристика»

математика, физика, информатика пән бірлестігі.

 

Бостанова Айна Данабековна


6

«Саяхат»

химия,биология пән бірлестігі.

 

АбдуллаеваШолпан Бекмахамедовна                                                                  




7


«Алтын Орда»

тарих,  пән бірлестігі

 

Ашимбаева Есекүл Нурпеисовна




8


«Сұңқар»

денешынықтыру пән бірлестігі

 

Азимбеков Алим Азимханович

 

9


«Сыршырай»

технология, сурет, сызу, еңбек, ән пән бірлестіктері.

 

Назарбекова Динара Қайратқызы

 

]]>

р/с

Пән бірлестігінің  аты

Бірлестік жетекшісінің аты-жөні

1

Бастауыш сыныптар

Алімбаева Бақыт

2

 «Ата мұра»

қазақ тілі, қазақ әдебиет пән бірлестіктері.

 

Аденова Жанар Тұрғыновна

 

3

«Исследователи»

методического объединения русского языка  и  литературы.

 

Джолманова Сағынай Ескермесовна

 

4

«Лингвистика»

 ағылшын пән бірлестіктері

Сманова Рымжан Касенбековна

 

5

«Эвристика»

математика, физика, информатика пән бірлестігі.

 

Бостанова Айна Данабековна


6

«Саяхат»

химия,биология пән бірлестігі.

 

АбдуллаеваШолпан Бекмахамедовна                                                                  




7


«Алтын Орда»

тарих,  пән бірлестігі

 

Ашимбаева Есекүл Нурпеисовна




8


«Сұңқар»

денешынықтыру пән бірлестігі

 

Азимбеков Алим Азимханович

 

9


«Сыршырай»

технология, сурет, сызу, еңбек, ән пән бірлестіктері.

 

Назарбекова Динара Қайратқызы

 

]]>
admin Tue, 23 May 2017 00:41:49 +0600
Ата-аналарға https://21-taraz.mektebi.kz/oushylara/bt/5-ata-analara.html https://21-taraz.mektebi.kz/oushylara/bt/5-ata-analara.html
2014-2015 оқу жылындағы мектеп формасы. Школьная форма  2014-2015 уч.года
Форма будет темно-синего цвета.
Девочкам костюм тройка: пиджак, юбка (шотландка синего цвета) и жилет
Цена зависит от роста и размера ученика(цы):
http://tarsh21.ucoz.ru/foto/5Stolovaia5_005.jpghttp://tarsh21.ucoz.ru/foto/5Stolovaia5_007.jpghttp://tarsh21.ucoz.ru/foto/5Stolovaia5_008.jpghttp://tarsh21.ucoz.ru/foto/5Stolovaia5_009.jpg

 

Ата-аналарға психологиялық кеңес

 

"Үш-ақ нәрсе - адамныц қасиеті,
Ыстық қайрат, нұрлы ақыл,
жылы жүрек"
                               АБАЙ.
            Адам баласы — өмір бойы психологиялық көмекке зәру болмақ. Әсіресе, оның нәрестелік, сәбилік, балалық шақтарында, тіпті ауадай қажеттілік деп айтсақ та болады. Бірақ, біз өмір сүрген бұрынғы қоғамда, адамның психикасын тәрбиелеуге еш уақытта мән берген емес. Соның салдарынан балабақшаларда да, мектептерде де, тіп-ті жоғары оқу орындары мен адамның қызмет істейтін орындарында да, адамның психологиялық тәліміне көңіл аударылмады. Осындай қалыс тәрбиенің ауыр кемшіліктерін ескере отырып, азды-көпті психологиялық көмектің қасиеттеріне тоқталуды жөн көрдік.
Психологиялық көмектің бағыттары.
Бала атаулының бойындағы біртіндеп қалыптасатын психологиялық ауыр өзгерістер мен невроздың негізгі себепкері, жалпы бала тәрбиесінен хабары шамалы, ал бала психологиясы дегенді естіп көрмеген ата-аналардың үкімді де, сорақылыққа толы қатыгездіктерінен екенін ашып айтқымыз келеді. Олардың көпшілігі бала тәрбиесінің қиын да қызық сәттерін іздеп үйренудің орнына, тек жазалау, қорқытып-үркітумен ұстағанды білетіндіктерімен шектелетіндіктері белгілі. Тіршілік тартыстарына енді келген сәбилер үшін, бұны аттап өте алмастай ауыр күйзелістерге апарады. Айта берсе, үлкендер тарапынан болатын дөрекі қылықтар толып жатыр.
Ең бірінші психологиялық көмектің бағдары — осындай жағдайларға тап болған балалардың ауруға шалдыға бастаған психикасын сауықтыру болып табылады.
Екінші бағыт — тез арада ата-аналар мен бала тәрбиесіне қатысты үлкендердің арасында жүргізілетін ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ көмектерді атауға болады. Мұның өзіне тән әдістері де толып жатыр. Үлкендерге бала психикасының мән-жәйі туралы түсінік беру, оны мұқалтпаудың маңызы жайлы, психологиялық тәрбиелерді үйретудің жолдарын — кітаптардан, кино-фильмдерден, арнайы жасалынған оқулық фильмдерден — терендей талдап көрсету арқылы, ата-аналар мен үлкендердің бала тәрбиесіндегі қатыгездіктен тыйылуын талап ету.
Осылайша, жас баланың психикасындағы ауыр өзгерістер мен қорқыныштардан туындайтын, оның жан дүниесіндегі жапа шегушіліктің зардабымен қатаң да жедел күресетін мезгіл жеткен сияқты. Сөз жоқ, мұндай жағдайды ата-аналардың көпшілігі білмегендіктен істейтінін де ескеру керек.
Жалпы бала психологиясына белгілі психикалық ауыр әсерлердің түрлерін атап өтсек; бірінші, баланың жігерін жасытатын үкімді баға беру (мысалы, "Сен ойнай білмейсің", "сен дұрыс сөйлей алмайсың" деген сияқты кесімді ұғымдардың әсері жаман). Осыдан кейін, баланың тауы шағылып, талабы қайтып қалатындығы анық. Тіпті, оған бұдан былай ойнаудың да, сөйлеудің де қиындай беретіні рас. Сәбилерді үнемі көтермелей жетелеп тәрбиелеудің психикалық мәні зор.
Екінші сәт, баланың істеген әрекеттеріне теріс те, зілді баға берумен қоса, оның жеке басының намысына тиетін сөздер айту. Мәселен, "Сен ойнай білмейтініңмен қоса, мақтаншақсың, өтірік мақтанасың" деудің әсерімен, баланың бүкіл жан-дүниесін терең жаралауға әбден болады. Сондықтан да, балалардың іс-әрекеттерін дұрыс бағаламау, төмендетіп бағалау арқылы, оның қалыптасу қабілетін тұтылдырумен қоса, ұстамдылығы мен парасатына да қаяу түсіреді. Мұндай әрекеттер баланың өміршең талпыныстарын бірден тоқтатып, тіпті тіршілігінен де жиренері хақ. Оның алдындағы армандарын да, сенімдерін де жоғалта бастайды.
Үшінші бір ыңғайсыз сәт, басқа бір баламен салыстыра бағалаудағы жіберілетін әділетсіздік. Мұндай әрекеттер арқылы, баланың бойына қызғанушылық пен өзімшілдікті қалай сіңіріп алғандарын да байқамай қалады. Міне, тәрбиедегі психологиялық әдістерді білмеудің салдары осындай аса қиын жайсыздықтарға әкеп соғады екен. Бұл бала тәрбиесіндегі кезек күттірмейтін мәселе дегіміз келеді.

]]>

2014-2015 оқу жылындағы мектеп формасы. Школьная форма  2014-2015 уч.года
Форма будет темно-синего цвета.
Девочкам костюм тройка: пиджак, юбка (шотландка синего цвета) и жилет
Цена зависит от роста и размера ученика(цы):
http://tarsh21.ucoz.ru/foto/5Stolovaia5_005.jpghttp://tarsh21.ucoz.ru/foto/5Stolovaia5_007.jpghttp://tarsh21.ucoz.ru/foto/5Stolovaia5_008.jpghttp://tarsh21.ucoz.ru/foto/5Stolovaia5_009.jpg

 

Ата-аналарға психологиялық кеңес

 

"Үш-ақ нәрсе - адамныц қасиеті,
Ыстық қайрат, нұрлы ақыл,
жылы жүрек"
                               АБАЙ.
            Адам баласы — өмір бойы психологиялық көмекке зәру болмақ. Әсіресе, оның нәрестелік, сәбилік, балалық шақтарында, тіпті ауадай қажеттілік деп айтсақ та болады. Бірақ, біз өмір сүрген бұрынғы қоғамда, адамның психикасын тәрбиелеуге еш уақытта мән берген емес. Соның салдарынан балабақшаларда да, мектептерде де, тіп-ті жоғары оқу орындары мен адамның қызмет істейтін орындарында да, адамның психологиялық тәліміне көңіл аударылмады. Осындай қалыс тәрбиенің ауыр кемшіліктерін ескере отырып, азды-көпті психологиялық көмектің қасиеттеріне тоқталуды жөн көрдік.
Психологиялық көмектің бағыттары.
Бала атаулының бойындағы біртіндеп қалыптасатын психологиялық ауыр өзгерістер мен невроздың негізгі себепкері, жалпы бала тәрбиесінен хабары шамалы, ал бала психологиясы дегенді естіп көрмеген ата-аналардың үкімді де, сорақылыққа толы қатыгездіктерінен екенін ашып айтқымыз келеді. Олардың көпшілігі бала тәрбиесінің қиын да қызық сәттерін іздеп үйренудің орнына, тек жазалау, қорқытып-үркітумен ұстағанды білетіндіктерімен шектелетіндіктері белгілі. Тіршілік тартыстарына енді келген сәбилер үшін, бұны аттап өте алмастай ауыр күйзелістерге апарады. Айта берсе, үлкендер тарапынан болатын дөрекі қылықтар толып жатыр.
Ең бірінші психологиялық көмектің бағдары — осындай жағдайларға тап болған балалардың ауруға шалдыға бастаған психикасын сауықтыру болып табылады.
Екінші бағыт — тез арада ата-аналар мен бала тәрбиесіне қатысты үлкендердің арасында жүргізілетін ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ көмектерді атауға болады. Мұның өзіне тән әдістері де толып жатыр. Үлкендерге бала психикасының мән-жәйі туралы түсінік беру, оны мұқалтпаудың маңызы жайлы, психологиялық тәрбиелерді үйретудің жолдарын — кітаптардан, кино-фильмдерден, арнайы жасалынған оқулық фильмдерден — терендей талдап көрсету арқылы, ата-аналар мен үлкендердің бала тәрбиесіндегі қатыгездіктен тыйылуын талап ету.
Осылайша, жас баланың психикасындағы ауыр өзгерістер мен қорқыныштардан туындайтын, оның жан дүниесіндегі жапа шегушіліктің зардабымен қатаң да жедел күресетін мезгіл жеткен сияқты. Сөз жоқ, мұндай жағдайды ата-аналардың көпшілігі білмегендіктен істейтінін де ескеру керек.
Жалпы бала психологиясына белгілі психикалық ауыр әсерлердің түрлерін атап өтсек; бірінші, баланың жігерін жасытатын үкімді баға беру (мысалы, "Сен ойнай білмейсің", "сен дұрыс сөйлей алмайсың" деген сияқты кесімді ұғымдардың әсері жаман). Осыдан кейін, баланың тауы шағылып, талабы қайтып қалатындығы анық. Тіпті, оған бұдан былай ойнаудың да, сөйлеудің де қиындай беретіні рас. Сәбилерді үнемі көтермелей жетелеп тәрбиелеудің психикалық мәні зор.
Екінші сәт, баланың істеген әрекеттеріне теріс те, зілді баға берумен қоса, оның жеке басының намысына тиетін сөздер айту. Мәселен, "Сен ойнай білмейтініңмен қоса, мақтаншақсың, өтірік мақтанасың" деудің әсерімен, баланың бүкіл жан-дүниесін терең жаралауға әбден болады. Сондықтан да, балалардың іс-әрекеттерін дұрыс бағаламау, төмендетіп бағалау арқылы, оның қалыптасу қабілетін тұтылдырумен қоса, ұстамдылығы мен парасатына да қаяу түсіреді. Мұндай әрекеттер баланың өміршең талпыныстарын бірден тоқтатып, тіпті тіршілігінен де жиренері хақ. Оның алдындағы армандарын да, сенімдерін де жоғалта бастайды.
Үшінші бір ыңғайсыз сәт, басқа бір баламен салыстыра бағалаудағы жіберілетін әділетсіздік. Мұндай әрекеттер арқылы, баланың бойына қызғанушылық пен өзімшілдікті қалай сіңіріп алғандарын да байқамай қалады. Міне, тәрбиедегі психологиялық әдістерді білмеудің салдары осындай аса қиын жайсыздықтарға әкеп соғады екен. Бұл бала тәрбиесіндегі кезек күттірмейтін мәселе дегіміз келеді.

]]>
admin Mon, 22 May 2017 23:22:44 +0600